گوش انسان از لحاظ ساختار آناتومیک به سه بخش گوش خارجی ، گوش میانی و گوش داخلی تقسیم می‌شود. گوش داخلی از دو بخش عمده تشکیل شده است بخش اول آن حلزون می‌باشد که مخصوص شنوایی و بخش دوم نیز دهلیز که ارگان تعادلی گوش است. هر دو بخش حلزونی و دهلیزی توسط عصب زوج هشتم کرانیال عصب دهی می‌شوند که این عصب در مجرای داخلی گوش (IAM) قرار دارد. با متخصصین ما در سمعک ماندگار همراه باشید تا در ادامه با این دو بخش و همچنین اعصاب و خون رسانی در گوش داخلی بیشتر آشنا شوید.

1. حلزون

مجرای حلزونی از پایه تا رأس حلزون به دور مدیولوس می‌پیچد. حلزون، از یک کانال مارپیچی تشکیل شده است كه در انسان دو دور و نیم به دور یک هسته مرکزي اسفنجی به نام مدیولوس می‌چرخد. تقسیم کردن حلزون به دو نیم نشان مي‌دهد که مديولوس در مرکز قرار گرفته و 5 بخش شعاعی از پیچ‌های حلزون و فضاهای مایع اسکالا وستیبولی، اسکالا تمپانی و اسکالا مدیا وجود دارد. تمامي سلول‌هایی که حدود فضاي اندولنفاتیک را تشکیل می‌دهند، از لایه جنینی موسوم به نورواکتودرم منشأ می‌گیرند و بوسیله اتصالات سختی در انتهای رأسی خود متصل می‌شوند (این ناحیه اتصال زونولااکلودنس Zonulae occludens نام دارد). اين اتصالات محکم، از انتقال یون میان قسمت‌های مختلف مایع در حلزون جلوگیری می‌کند. حد بالایی فضای اندلنفاتیک بوسیله غشای رایسنر ایجاد می‌گردد. این غشاء از دو لایه سلول سنگفرشي تشکیل شده است. سلول‌ها در لایه تحتانی بوسیله اتصالات محکم به هم وصل مي‌شوند. حد خارجي فضای اندولنفاتیک بوسیله نوار عروقي تشکیل می‌شود. سلول‌ها بر روی سطح نوار عروقی بوسیله اتصالات قوی متصل شده‌اند. حد پایینی فضای اندولنفاتیک بوسیله سطح فوقانی ارگان کورتی، سلول‌های کلادیوس، سلول‌های شيار داخلي (Inner sulcus cell) و سلول‌های اپی تلیال روی سطح فوقانی لیمبوس تشکیل می‌شود. سلول‌های بوچر در طرف خارجي روي غشاء پايه در پيچ پايه یافت می‌شوند. سطوح رأسی آن‌ها کاملاً بوسیله سلول‌های کلادیوس پوشانده می‌شود. عملکرد دقيق سلول های بوچر ناشناخته است اما ممکن است در انتقال مایع، یون یا هر دو نقش داشته باشند. حلزون از ارگان کرتی تشکیل شده است.

1.1. ارگان کورتی

ارگان کورتی (یک شبکه تور مانند از سلول‌های حسی و حمایت کننده با فضا‌هاي مايع مياني است. سلول‌هاي مويي داخلي و سلول‌هاي مويي خارجي نيمه فوقاني ارگان كورتي را اشغال مي‌كنند.این سلول‌ها به خاطر وجود زوائد كوچكي كه از سطح رأسی آنها بيرون زده است سلول‌هاي مويي نامیده می‌شوند. در ارگان کورتی، سلول‌های حمایت کننده از سطح فوقانی آن به سطح تحتانی آن گسترش می‌یابند. اندام کورتی در تمام پستانداران دارای ظاهری یکسان است از سمت پایه حلزون تا رأس، ارگان کورتی شامل دو نوع سلول حسی شامل سلول مویی داخلی و سلول مویی خارجی است. یک ردیف از سلول‌های مویی داخلی IHC و سه ردیف از سلول‌های مویی خارجی OHC وجود دارد.

1.1.1. سلول مویی داخلی حلزون

IHC سلول مویی داخلی تنه فلاسک شکلی دارد، یک هسته مرکزی به همراه اندامك‌هایی مانند میتوکندری و لیزوزوم که در سیتوپلاسم پراکنده شده‌اند. درست پایین سطح رأسي سلول، یک ساختار متراكم الکترونی که صفحه مشبك خوانده می‌شود قرار دارد. تخصصی شدن سطح رأسي (استروسیلیا) سلولی که انشعاباتی را به فضای اندولنفاتیک می‌فرستد، مشابه جهت‌گيري میکروویلی های موازی است. بر روی IHC، 3 تا 4 ردیف استروسیلیا به صورت خط تقريباً راست در یک مسیر رأسي-غشايي قرار دارند.

1.1.2. سلول مویی خارجی حلزون

سلول مویی خارجی حلزون OHC یک سلول سیلندری و طویل است که هسته‌اش نزديك پایه سلول قرار دارد. پایه هر یک از OHC ها و پایانه‌های عصبی‌اش در یک ناحیه فنجان مانند از سلول دایتر می‌نشینند. اندامک‌های داخل سلول (مثل میتوکندری، لیزوزوم و میکروبادی‌ها) در ناحيه تحتانی صفحه مشبك تجمع يافته‌اند. گروهی از میتوکندری‌های پایین هسته در نقطه‌اي که انتهای عصب سيناپس مي‌كند، قرار گرفته‌اند. یک ردیف متعدد از میتوکندری‌ها در غشای پلاسمایی خارجي سلول یافت می‌شوند. بر روی OHC ها، 3 تا 5 ردیف از استروسیلیاها به یک شکل W یا V مانند بر روی سطح سلولی قرار گرفته‌اند.

2. اسکالا وستیبولی و اسکالا تمپانی

اسکالا وستیبولی واسکالا تمپانی هر دو پر از پری لنف هستند، پری لنف داراي غلظت پاییني از يون‌هاي پتاسیم و غلظت بالایی از يون‌هاي سدیم است. این مایع به لحاظ تركيب یونی مشابه مایع مغزی نخاعی (CSF) است. در پایه حلزون، دریچه‌های بيضي و گرد راه‌های ارتباطی را از گوش میانی به اسکلا وستیبولی دهليز و اسکالا تمیپانی فراهم می‌کنند. صفحه رکابی توسط لیگامان آنولار به طور محکم دریچه بیضی را نگه داشته است و دریچه گرد بوسیله غشای نسبتاً نازک و نیمه تراوای دريچه گرد بسته است. نزدیک به پایه اسکالاتمپانی، مجرای حلزوني (اکیوداکت حلزونی Cochlear aqueduct) اسکالاتمپانی را به فضای CSF در کرانیوم متصل می‌کند. اسکالا وستیوبولی و تمپانی با یکدیگر در رأس حلزون از طريق هلیکوتروما (‌Helicotrema) ارتباط دارند.

2.1. اسکالا مدیا

یک فضای مثلثی شکل است که بین اسکالا وستیوبولی و اسکالاتمپانی قرار دارد. حدودهای آن غشاء رایسنر، غشای پايه و نوار عروقي است. حدودهای نردبان حلزونی (Cochlear duct) یا فضای اندولنفاتیک (Endolymphatic space) یک پوشش اپی تلیال است که سطح فوقانی غشای پايه ، سطح فوقانی سكوي مارپيچي (Spiral limbus) ، لایه تحتانی غشای رایسنر و سطح داخلی نوار عروقي را می‌پوشاند.
فضای اندولنفاتیک با مایع اندولف که دارای غلظت پایین يون سدیم و غلظت بالای يون پتاسیم است، پر شده است که به لحاظ غلظت یوني شبیه مایع داخل سلولی است.

3. اعصاب گوش داخلی

اعصابی که گوش داخلی را عصب‌دهی می‌کنند به دو دسته اعصاب نوع یک و اعصاب نوع دو تقسیم می‌شوند.
اعصاب نوع 1 تنه‌های بزرگی داشته و هسته گرد و بزرگی دارند. در برخی گونه‌های غیر از انسان تنه سلول‌های گانگلیونی نوع 1 و زوائد محيطي آن‌ها (پس از عبور از هابنولا پرفروتا) دارای میلین هستند. براساس نوع گونه‌ها، سلول‌های نوع 1، مشخصاً سلول‌های مویی داخلی را عصب دهی می‌کنند.

3.1. اعصاب آوران نوع 1

زوائد محیطی هر یک از سلول‌های گانگلیونی نوع 1 از میان یکی از سوراخ‌های هابنولا پرفروتا خارج می‌شود، مستقیماً به نزدیک‌ترين IHC وارد می‌گردد و یک پایانه انتهایی کوچک را در پایه یا سمت بازولترال سلول مویی ایجاد می‌کند. این فیبرها آوران‌های شعاعی (Radial afferent) نامیده می‌شوند و بر اساس گونه‌ها و محل حلزون هر IHC با حدود 10 تا 20 عدد از این فیبرها سیناپس می‌کند.

3.2. اعصاب آوران نوع 2

سلول‌های نوع II عقده مارپيچي، اجسام کوچک و لوبوله دارند و هسته آن‌ها در موقعیت خارج از مركز (اسنتریک) بوده و معمولاً دارای پوشش میلین نازک یا عدم آن هستند. سلول‌هاي نوع II، از 5 تا 15 درصد از سلول‌های عقده مارپيچي را به خود اختصاص داده و مشخصاً سلول موی خارجی OHC ها را عصب دهی می‌کنند. این سلول‌ها به طور جانبي در کانال روزنتال نزدیک ناحیه تيغه مارپيچي استخواني قرار گرفته‌اند. زوائد محیطی آن‌ها هابنولا پرفروتا را ترک و فاصله کوتاهی را در باندل اسپایرال (مارپيچي) داخلي طی نموده از پايه‌هاي ستوني داخلی نزديك عبور کرده و سپس به عنوان فیبرهای بازیلار از نزدیک کف تونل عبور می‌کنند. فیبرها وارد یکی از باندل‌های مارپيچي خارجی شده در یک مسیر پايه‌اي حرکت نموده و قبل از تشکیل پایانه‌های عصبی بر روی تعداد متغيري از پایه‌های OHC در یک یا تعداد بیشتری از ردیف‌ها حدود 0.6 میلی متر طی مسیر می‌کنند. هر OHC با فیبرهاي آوران متعددي (تعداد ناشناخته است) سیناپس می‌کند.

4. خون رسانی گوش داخلی

تامین خونی شریانی براي گوش داخلی از شریان لابیرنتي که از طریق مجرای شنوایی داخلی در امتداد اعصاب زوج هفتم و هشتم به داخل استخوان تمپورال وارد می‌شود صورت می‌گيرد. این شریان شاخه‌ای از شریان مغزي قدامی تحتانی است که در نهايت، شاخه‌ای از شریان بازیلاری است. در مدیولوس شریان به شاخه‌هاي كوچكي (آرتریول) که بستر مویرگی را در کانال روزنتال، رباط مارپيچي ، نوار عروقي ، لیمبوس و تيغه مارپيچي استخواني فراهم می‌کنند تقسیم می‌شود. برای تأمین مویرگ‌ها در نوار عروقي و رباط مارپيچي ، آرتریول‌ها قبل از ورود به بخش فوقانی رباط مارپيچي، بالای اسکالا وستیبولی پخش شده‌اند. تنها مویرگ‌های نزدیک ارگان کورتی، رگ لبه تمپاني از تيغه مارپيچي استخواني و رگ غشای پايه هستند.