در این مقاله می‌خواهیم به بررسی سرگیجه با درگیری گوش داخلی بپردازیم، در واقع سرگیجه گوش ناشی از اختلالاتی است که در گوش اتفاق می‌افتد. به طور کلی 4 بیماری شایع در گوش داخلی وجود دارد که منجر به ایجاد علائم سرگیجه می‌شوند که شامل:

نوریت وستیبولار 

سرگیجه وضعیتی خوش خیم 

منییر 

ابیرنتیت

می‌باشند. حال به بررسی و علل این بیماری‌ها می‌پردازیم.

1. Vestibular Neuronitis نوریت وستیبولار (التهاب عصب وستیبولی)

سرگیجه گوش علت‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد که یکی از آنها اختلال در سیستم محیطی و عصب وستیبولار است که با التهاب در عصب وستیبولار علائم سرگیجه و عدم تعادل ایجاد می‌شود. نوریت وستیبولار یا همان التهاب عصب وستیبولی از دست دادن عملکرد وستیبول گوش داخلی بدون ایجاد اختلال در شنوایی و کم شنوایی است.

1.1. راه تشخیص نوریت وستیبولار

4 معیار برای تشخیص نوریت وستیبولار وجود دارد که شامل:

الف) شروع حاد یا تحت حاد که بین چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد

ب) با علائمی مثل نیستاگموس خود به خودی افقی با حرکت چرخشی فاز سریع نیستاگموس به سمت گوش غیر آسیب دیده

ج) افزایش پاسخ‌دهی آزمون کالریک در گوش آسیب دیده

د) درک اختلال مکان عمودی زمانی که فرد حرکت چرخشی به سمت گوش آسیب دیده دارد

علامت شاخص این بیماری سرگیجه دورانی شدید با حالت تهوع است که پیشرونده می‌باشد. معمولا در طی  زمان، سرگیجه بهبود پیدا می‌کند اما ممکن است بیمار سرگیجه پوزیشنال ملایم یعنی سرگیجه‌ای که با تغییر وضعیت فرد شروع می‌شود را برای هفته‌ها تا ماه‌ها تجربه کند. علائم نوریت وستیبولار معمولا بعد از 6 ماه از بین می‌رود زیرا سیستم تعادل مرکزی به جبران عدم تعادل ایجاد شده در فرد می‌پردازد. تست‌های ادیومتری برای بررسی کم شنوایی همراه با بیماری مهم است.

1.2. علت نوریت وستیبولار

التهاب عصب وستیبولار می‌تواند در اثر عفونت گوش داخلی ایجاد شود. معمولا عفونت‌های گوش داخلی از نوع ویروسی می‌باشد که روی عصب دهلیزی می‌نشینند و منجر به التهاب عصب می‌شوند و علائمی مانند سرگیجه و عدم تعادل را ایجاد می‌کند.

 1.3. درمان نوریت وستیبولار

مطالعات اخیر نشان داده است که استفاده از استروئید بهبود عملکرد وستیبولی را تسریع می‌کند. اقدامات دارو درمانی دیگر شامل ضد تهوع و ساپرس کننده‌های سیستم وستیبولی در طی مراحل حاد استفاده می‌شود. ساپرس کننده‌ها علائم بیماری را آرام می‌کنند و به طور پیوسته بهبود علائم سرگیجه ایجاد می‌شود.

2. سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم

(Benign Paroxysmal Positional Vertigo (BPPV

سرگیجه خوش‌خیم یا همان BPPV نوعی سرگیجه می‌باشد که ناشی از گوش داخلی است. در میان سرگیجه‌های ناشی از گوش یک اختلال متداول است. در بیماران مسن و افراد با تاریخچه ضربه به سر بیشتر است.

2.1. علائم سرگیجه وضعیتی خوش خیم

الف) سرگیجه دورانی چرخشی گویا بیمار یا محیط کامل می‌چرخد

ب) زمان سرگیجه‌ها کوتاه مدت است که حدود 15 تا30 ثانیه طول می‌کشد

ج) سرگیجه‌ها با حرکت سر و تغییرات سریع حالت (پوزیشن) ایجاد می‌شود یا بدتر می‌شود.

سرگیجه کوتاه مدت بعد از چرخش در رختخواب از یک سمت به سمت دیگر ایجاد می‌شود. علائم معمولا هنگام کشیدگی گردن و خم شدن اتفاق می‌افتد. علائم بیماری در مانور Dix-Hallpike برانگیخته می‌شود در این مانور در حالتی که بیمار به پشت خوابیده است سر بیمار به سرعت حرکت داده می‌شود و به سمت گوش آسیب دیده با زاویه 30 تا 45 درجه می‌چرخد. سرگیجه یک تاخیر کوتاه مدت (1 تا5 ثانیه‌ای) دارد. زمانیکه پوزیشن تکرار شود، مدت محدود و خستگی پذیری دارد. نیستاگموس تولید شده دورانی و حرکت جزء سریع به سمت گوش آسیب دیده است.

2.2. علت سرگیجه وضعیتی خوش خیم

BPPV یک پاتولوژی با شرایط بالینی خاص و مستقل است. عوامل بسیار زیاد منجر به سرگیجه پوزیشنال می‌شود:

الف) عدم تعادل مختصر و سرگیجه که متعاقب لابیرنتایتیس رخ می‌دهد

ب) ضر به به سر

ج) افزایش سن

2.3. مکانیسم سرگیجه وضعیتی خوش خیم چیست؟

کریستال‌های کربنات کلیسیم در گوش و دبری‌ها و تکه‌های خارج شده تخریب شده در گوش داخلی که به آن اتوکونیا گفته می‌شود از اتریکول خارج شده به کوپولای مجرای نیم دایره خلفی می چسبد به این حالت کوپولوتیازیس cupulolithiasis گفته می‌شود. این رخداد باعث می‌شود که اورگان حساس به حرکت زاویه‌ای در گوش داخلی، حساس به نیروی جاذبه شود. زمانیکه مجرا موازی با جاذبه قرار گیرد، کوپولا به طور نامناسب منحرف شود و سر گیجه ایجاد می‌شود.

تئوری دیگر که بیشتر مورد قبول است حاکی از آن دارد که کریستال‌های کربنات کلسیم و دبری‌ها از اتریکول وارد مجاری نیم دایره (لینک به فایل سیستم وستیولار) شدند و آزادانه در مجرای نیم دایره خلفی شناور می‌مانند به این حالت کانالیتیاسیس  canalithiasis  گفته می‌شود زمانیکه سر به طرف گوش درگیر حرکت می‌کند دبری ها به سمت مجرا حرکت کرده که باعث می‌شود مایع آندولنف در گوش داخلی سمت کوپولا در مجرای نیم دایره منحرف شود و باعث سرگیجه شود.

2.4. درمان BPPV سرگیجه وضعیتی خوش خیم

برای درمان سرگیجه وضعیتی خوش خیم باید از مانورهایی استفاده کرد که تکه‌های کربنات کلسیم جدا شده را به جای خود در گوش داخلی برگرداند. انواع مانورهای قابل انجام به شرح زیر می‌باشد:

2.4.1. مانور Epley:

در مواردی که درگیری بیمار ازنوع شناور بودن دبری‌ها در مجرای نیم دایره باشد قابل اجرا می‌باشد بیماران پاسخ خوبی به این تکنیک درمانی داده‌اند.

2.4.2 مانور Seymont :

در مواردی کاربرد دارد که دبری‌ها به مجاری نیم دایره می‌چسبند و در درمان بیمارانی که به مانور Epley  پاسخ نمی‌دهند با ارزش است.

3. بیماری منییر Menier`s Disease

بیماری منییر یکی از بیماری‌های گوش داخلی می‌باشد که با سرگیجه و احساس پری گوش و وزوز همراه است. شروع علائم معمولا بین دهه‌های 3 تا 6 رخ می‌دهد و درصد ابتلا زنان نسبت به مردان کمی بیشتر است. فقط 3 تا 4 درصد بیماران در گروه سنی کودک هستند. بیش از 40% بیماران عاقبت دچار درگیری هر دو گوش می‌شوند و تاریخچه فامیلی 20% از بیماران مثبت است.

3.1. علائم بیماری منییر

دوره‌های سرگیجه ی خود به خودی که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد.

وزوز فرکانس پایین و با صدایی شبیه غرش که در هنگام حمله بیماری رخ می‌دهد یا بدتر می‌شود.

کم شنوایی حسی – عصبی فرکانس پایین نوسان دار.

احساس پری گوش در گوش آسیب دیده

سرگیجه معمولا شدید و با حالت تهوع، استفراغ

عرق زیاد و زردی و بی‌رنگی صورت

3.2. علت منییر

منییر در اثر  هیدروپس آندولنف اتفاق می‌افتد. شرایطی که در آن انبساط یا همان ادم در مایع آندولنفاتیک گوش داخلی اتفاق می‌افتد معمولا در اثر مصرف نمک زیاد ایجاد می‌شود  اما گاهی علت مشخصی ندارد که ممکن است فقط در معاینه استخوان تمپورال مشاهده شود. سیر طبیعی بیماری منیر پیشرونده است و شنوایی متغیر که ممکن است در مراحل اولیه  حمله بیماری نرمال باشد، اما بعد از سال‌ها به کم شنوایی دائمی تبدیل می‌شود. کم شنوایی ممکن است هر الگویی داشته باشد اما کم شنوایی فرکانس پایین در اوایل بیماری متداول‌تر است. بیمارانی که زمان زیادی از بیماری‌شان می‌گذرد معمولا شکل ادیو گرام کم‌شنوایی شان فلت است.

3.3. تشخیص منییر

هنگام مشکوک شدن به بیماری منییر معمولا چندین تست تشخیصی از فرد گرفته می‌شود که به شرح زیر است:

I. تست الکتروکوکلئوگرافی ECOGH

II. آزمون‌های وستیبولار شامل تست‌های ENG

III. آزمون ادیومتری

الکتروکوکلئوگرافی یا همان آزمون اکو گوش برای تعیین گوش آسیب دیده بسیار ارزشمند است.  این تست که توسط ادیولوژیست یا همان شنوایی شناس انجام می‌شود در تست ECOGH مشخص می‌شود که فشار آندولنف بالا هست یا نه. اما نتایج این تست در بین دو بیماری فیستول پری لنف و منییر تفاوتی قائل نمی‌شود. ENG و تست شتابگیری هماهنگ سینوسی sinusoidal harmonic acceleration  می‌تواند بین لابیرنتیت یک طرفه و بیماری منیر تفاوت قائل شود.

تشخیص نهایی این بیماری دشوار است و بستگی به کم شنوایی حسی – عصبی فرکانس پایین و مشکلات تعادلی مربوطه دارد. در بعضی از بیماران حملات وابسته به این بیماری به شکل‌های مختلف و جداگانه روی می‌دهد. در حالیکه دیگران ممکن است تمام شنوایی و تعادل خود را در طول دوره‌ای کوتاه از دست دهند. بیشتر بیماران با دوره ی بیماری در حد متعادل رو به رو هستندکه حملات دوره‌ای دارند که چند هفته طول می‌کشد و بعد یک دوره‌ی چند ماهه تا چند ساله بدون علائم را سپری می‌کنند. حملات سرگیجه در بیماران با تشخیص منییر تا 20 سال بعد از تشخیص نیز ادامه پیدا می‌کند و 75% از افراد حملات در حد شدید را تجربه می‌کنند. اگر چه رشد کامل کم شنوایی دو گوشی نایاب است اما حدود 1 تا 6 درصد بیماران دچار آن می‌شوند.کاشت حلزون در چنین بیمارانی سودمند است.

3.4. درمان منییر

بیشتر بیماران با اقدامات درمانی بهبود نسبی پیدا می‌کنند. اجتناب از کافئین و نیکوتین که می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند، توصیه می‌شود. نکته اصلی استفاده از داروهای ادرارآور و توصیه به یک رژیم کم نمک است. اگر بیمار به دارو درمانی پاسخ ندهد، آنتی بیوتیک آمینو گلایکوزید و وستیبولوتوکسیک می‌تواند به گوش میانی وارد شود، تا اثرات جانبی را کاهش دهد. جراحی برای مواردی که اصلا به اقدامات درمانی پاسخ ندهد شامل پروسه تغییر جهت آندولنف، لابیرنتکتومی و قطع عصب وستیبولار می‌باشد.

4. لابیرنتیت

با ایجاد التهاب در قسمت لابیرنت گوش داخلی لابیرنتیت ایجاد می‌شود. علت بروز لابیرنتیت می‌تواند ویروسی یا باکتریایی باشد.

4.1. علائم لابیرنتیت

سرگیجه و حالت تهوع که با حرکت سر و بدن بدتر می‌شود

نیستاگموس

کاهش شنوایی

4.2. علت لابیرنتیت

لابیرنتیت می‌تواند در اثر انتقال باکتری یا ویروس از گوش میانی یا مغز به درون گوش باشد. گاهی در اثر مننژیت باکتریایی عفونت ویا کلستئاتوم  به داخل لابیرنت منتقل می‌شود و آن را درگیر می‌کند.

4.3. درمان لابیرنتیت

برای درمان لابیرنتیت معمولا از درمان دارویی استفاده می‌شود که آنتی بیوتیک تجویز می‌شود در مواقعی که دارو در کنترل عفونت موثر نباشد از روش‌های جراحی مثل ماستوئیدکتومی استفاده می‌شود.

سخن پایانی درباره سرگیجه گوش

به طور کلی با انجام آزمون‌های مختلف مربوط به سرگیجه گوش (که توسط شنوایی شناس گرفته می‌شود) می‌توان به علت هر کدام از سرگیجه‌های ذکر شده پی برد و درمان مناسب با توجه به علت آن را تجویز کرد. متخصصین ما در کلینیک سمعک ماندگار با گرفتن تست‌های مختلف مربوطه می‌توانند علل سرگیجه‌های ناشی از بیماری‌های گوش را در سریعترین زمان ممکن تشخیص دهند و راه‌های درمانی را مشخص کنند.